Op 28 oktober had in het nieuwe rechtbankgebouw van Amsterdam een zitting plaats over de festivals Amsterdam Open Air en Reggae Lake en over de ontvankelijkheid van mijn stichting inzake natuurbescherming. Over ongeveer zes weken is de uitspraak.
Er staat nu een prachtig beeld op het plein voor de rechtbank.
Rechtspraak: “Het kunstwerk beeldt een menselijke figuur uit als poortwachter van de rechtbank: geen bewaker maar een zachtaardig schepsel dat een moment van ontspanning, troost en relativering geeft. En zo de inherente emoties van bezoekers kan doorbreken en bij passanten een glimlach op hun gezicht tovert. De figuur, die vriendelijk vooroverbuigt en mensen verwelkomt, heeft in de uitgestrekte hand drie gelukssymbolen. De pijl als metafoor voor volharding en focus, bekend uit mythologieën van het oude Perzische Rijk en een symbool van de oorspronkelijke Amerikanen. De uil als symbool van kennis, wijsheid en scherpzinnigheid vooral bekend uit de klassieke oudheid. En de eikel als bescherming tegen kwade invloeden en ook als symbool van groei en geduld.”
Wat ik zie is een jonge persoon die zeer geboeid, zelfs bezorgd een nest met een uil, een pijl en een eikel van de grond heeft opgeraapt en bekijkt. Is het nest door de pijl uit een boom geschoten (de uil is niet geraakt)? Dat moet wel, anders moest het nest niet opgeraapt worden. Een nest hoort in een boom. Hier ligt gevallen natuur kwetsbaar in een mensenhand; de pijl is het vreemde object hierbij. Alles van waarde is weerloos.
Uit dit gebaar van een bij de uil vergeleken machtige figuur spreekt ‘love or generosity’, zorg, liefde en grootmoedigheid. Het is een machtig mooi beeld.
Dit beeld past uitstekend vóór een rechtbank, de laatste instantie waar in een zorgzame samenleving onrecht, misbruik van macht behandeld en hersteld moeten worden. Natuur is onze habitat, of we dat willen of niet. Zorgen we niet goed voor onze habitat, voor onze wereld, dan gaat het mis. Klimaatverandering is ons werk, onze verantwoordelijkheid, onze schuld. Alleen wij kunnen daar ook iets aan doen. Niet de uilen of de eikeltjes.
We hebben net gezien in de Toeslagenaffaire dat ook de rechtspraak zich kan vergissen en gedreven door tijds- en personeelsdruk zich kan laten leiden door algoritmen waarin met de mens, de omstandigheden geen of niet voldoende rekening is gehouden. Het gaat bij rechtszaken vanzelfsprekend ook over wetten, regels en verdragen, maar ook om mensen en onze toekomst.
Love or generosity. Liefde of grootmoedigheid. Verder kijken dan financiële belangen. Het belang van anderen, het algemeen belang dienen.
Jammer genoeg telt in rechtszaken het algemeen belang niet mee; het is in de Nederlandse rechtspraak natuurlijke personen en rechtspersonen zelfs niet toegestaan om het algemeen belang te verdedigen, noch zich te beroepen op de grondwet, noch te wijzen op gebrek aan handhaving. Wanneer een overheid niet kan of wil handhaven, dan is dat een structurele fout en dan is sprake van bewust beleid. Dan blijft er heel erg weinig over voor burgers om zaken van algemeen belang of eigen omgeving met succes te verdedigen.
Er is in de voorbije maanden al door een aantal juristen en politici gewezen op het falen van de rechtspraak, op de weeffouten in onze rechtspraak. Het moment is nu aangebroken voor rechters om hier iets aan te doen, om grootmoedig te zijn en meer te kijken naar de intentie van de wet dan naar de letter van de wet.
De zeer oude zingt
er is niet meer bij weinig
noch is er minder
nog is onzeker wat er was
wat wordt wordt willoos
eerst als het is is het ernst
het herinnert zich heilloos
en blijft ijlings
alles van waarde is weerloos
wordt van aanraakbaarheid rijk
en aan alles gelijk
als het hart van de tijd
als het hart van de tijd
Lucebert