Sinds enige tijd doet de mare de ronde dat het staatshuidshoudboekje sluitend moet zijn, met andere woorden dat je niet meer kan uitgeven dan er binnenkomt. Het klinkt heel aannemlijk, maar het is een uiting van onbegrip. In de eerste plaats is een huishouden niet te vergelijken met een staat. Een staat heeft het recht om geld te drukken. Dat waren vroeger de respectievelijke centrale banken, nu is dat voor Europa enkel de Europese Centrale Bank. Het probleem daarmee is dat de Nederlandsche Bank geen geld meer kan drukken, ook niet de centrale banken van alle Europese landen. Dat maakt het lastig en noodzakelijke maatregelen worden pas heel traag doorgevoerd.
Maar het vreemde aan deze plotse hype van het huishoudboekje is dat de voorbije decennia in het teken stonden van het maken van schulden, in het lak hebben aan het huishoudboekje. Landen als Ierland, Spanje, Portugal en Griekenland werden aangespoord om maar vooral veel geld te lenen. Ook de burger werd aangespoord om maar heel veel geld te lenen, voor hypotheken bijvoorbeeld. Onze regeringen bevorderden dit klimaat. Dat zorgde voor gigantische bubbels. Het frappante is dat de gewone burger verantwoordelijk gesteld wordt voor deze schulden, terwijl juist de banken en overheden daar de oorzaak van zijn. Er werden gigantische winsten gemaakt dank zij deze schuldenboom. Banken en verzekeraars boden woekerpolissen aan waarvan men wist dat de klanten die niet terug zouden kunnen betalen.
Je zou nu kunnen zeggen dat we van deze praktijken afmoeten en dat we ons daarom moeten houden aan de inkomsten van ons huishoudboekje. Dat is grote onzin. Want er zijn nog nauwelijks maatregelen genomen om de schuldenberg van burgers en banken aan te pakken. Dat zou ook grote gevolgen hebben voor de financiële markten, die zouden instorten. De hele neoliberale financiële markt was en is nog steeds gebaseerd op schulden. Hedge funds kopen aandelen met geleend geld. Zij maken schulden in de hoop op latere winst waarmee ze die schulden terug kunnen betalen. De huizenprijzen worden nog steeds kunstmatig hoog gehouden, ten gunste van banken, makelaars en verzekeraars.
Het casinobankieren gaat gewoon door. Dat bankhuishoudboekje dat de crisis veroorzaakte wordt niet aangepakt. Onze staatskassen worden leeggeplunderd om de casinoverliezen van de banken mee te financieren. Sommige partijen willen zelfs de belastingen verlagen, dus de inkomsten van de schatkist verkleinen. Op die manier kun je inkomsten kunstmatig laag houden om te beweren dat je moet bezuinigen. Om het frauduleuze huishoudboekje van de banken, hedge funds en multinationals gezond te houden wordt het huishoudboekje van de burger aangesproken. Wat een gigantische gotspe!
Mirjam Vissers - Jan Kees de Jager
MeJudice: "De financiële markten en overheden houden elkaar gevangen met de retoriek van het huishoudboekje. De overheidsbegroting moet kloppen is de gangbare redenering, ook al versterkt men daarmee een depressie.
Eén van onze zelfgemaakte problemen is het vasthouden aan de gedachte dat overheidstekorten altijd schadelijk zijn, zelfs in crisistijd. Op 25 juli verscheen een stuk van die strekking in De Volkskrant, Van schulden is nooit een land ziek geworden. Dat is natuurlijk niet zo, maar het zijn vooral de private schulden die ons opgebroken zijn in deze crisis. Financiële markten zijn echter geobsedeerd door staatsschulden en straffen elke vertraging in het terugbrengen van financieringstekorten af met een rentestijging en dwingen hierdoor onwenselijk beleid af, zoals een invoering van een BTW-verhoging, slechts bedoeld om op korte termijn het financieringstekort te kunnen verlagen, maar met schadelijke gevolgen voor de economie.
Op 7 juni van dit jaar hield minister De Jager een toespraak op de SS Rotterdam: “geen enkele organisatie kan meer blijven uitgeven dan er binnenkomt, zonder in de problemen te komen.” Dat geldt ook voor de Nederlandse Staat.” De vergelijking van overheidsfinanciën met een huishoudboekje is even aantrekkelijk als fout. Het huidige demissionaire CDA/VVD-kabinet maakt veelvuldig gebruik van deze vergelijking om de geesten rijp te maken voor ver(der)gaande bezuinigingen.
Ook de financiële markten zijn doordrongen van deze boodschap en zien schuld slechts als een probleem, niet als een investering of belegging - want dat is overheidsschuld in feite.
De vergelijking met huishoudboekjes leidt tot misverstanden, waarin de financiële markten op dit moment helemaal meegaan. Dit leidt tot grote en onnodige kosten voor ons allemaal. Het belangrijkste misverstand is wel het idee dat overheidsschuld moet worden terugbetaald (net als bijvoorbeeld een consumptief krediet in ons privé huishoudboekje). Doen wij dat niet, dan zadelen we in feite elke pasgeboren baby vanaf de geboorte op met onze staatsschuld die wij nu op roekeloze wijze aangaan. In liberale kringen is deze denkbeeldige baby een populaire verschijning. Schuldsanering is daarom bittere noodzaak, althans dat is de redenering.
Wat hier over het hoofd wordt gezien is dat voor ons het aardse leven eindig is (het is niet anders), maar voor de staat niet: die heeft het eeuwige leven. Bij overlijden moeten wij onze schulden hebben afbetaald, of onze kinderen draaien ervoor op. De staat kan schulden echter oneindig voor zich uit schuiven. Bij aflossing van een oude lening kan direct weer worden geleend, en zo gebeurt het ook. Beleggers in binnen- en buitenland zijn hier over het algemeen heel tevreden mee, omdat Nederlandse staatsschuld een veilige belegging is. Getuigt dit van slecht rentmeesterschap ten aanzien van de toekomstige generatie? Nee, om twee redenen. Een pasgeborene heeft niet alleen direct een schuld, maar ook een tegoed. En de lasten van de staatsschuld (rentebetalingen) zijn in eerste instantie geen last voor toekomstige generaties, maar voor de huidige.
Voor iedere pasgeborene staat tegenover de lasten van een Staatsschuld (rentebetalingen) direct ook een vordering in de vorm van obligatie-inkomsten en - belangrijker nog - ook in de vorm van een goed lopende economie. Wat het eerste betreft, de rentebetalingen zijn geen last zijn voor toekomstige generaties, maar een overdracht binnen de huidige generatie. De rente gaat immers naar huidige obligatiebezitters, zoals onze pensioenfondsen. Deze obligatiebezitter kan overigens ook in het buitenland wonen. Er vinden dan grensoverschrijdende overdrachten plaats.
Oplopende staatsschuld een zorg?
Bij oplopende staatsschuld kan deze renteoverdracht tussen belastingbetaler en obligatiebezitter in de loop van de tijd toenemen. Zijn de obligatiehouders Nederlanders, dan gaat het om binnenlandse herverdeling. De lastendruk neemt hierdoor toe, maar de schuld voor de economie als totaal nul. Voorzover de Nederlandse staatsschuld in handen is van buitenlanders, betreft dit een overdracht van de Nederlandse staat naar buitenlandse beleggers (hoofdzakelijk Europese beleggers). Opnieuw is de totale schuld van alle Europeanen en uiteindelijk alle aardbewoners nul, maar de rentebetalingen blijven nu niet binnen de Nederlandse economie. De overdracht wordt nu ‘gefinancierd’ uit de exportinkomsten en kapitaalinstroom. Voor een overschotland als Nederland is dit geen knellend bezwaar.
De financiële markten zijn echter in navolging van het kabinet in de ban van het “kloppende huishoudboekje”. Ook een sterke economie als de Nederlandse krijgt hiermee te maken. Kleine rimpelingen in het begrotingstekort worden direct afgestraft met een hogere rente.
De huishoudboekjesretoriek bijt zichzelf hiermee in de staart. Het gevolg is dat pogingen van de overheid de crisis enigszins in goede banen te leiden direct worden afgestraft op de financiële markten op basis van gebrek aan inzicht. Het is jammer dat het kabinet dit onbegrip aanmoedigt met een misleidende beeldspraak. Nog onlangs is door topeconomen als Paul Krugman en Richard Layard opgeroepen minder dogmatisch om te gaan met begrotingsbeleid om te voorkomen dat wij wegglijden in een economische depressie."
Met andere woorden, wij zijn de slaaf van het financiële syteem dat we zelf hebben gecreëerd. Het kan en moet anders. Het huidige systeem hangt aan mekaar van psychologische beïnvloeding en indoctrinatie, die hoe kan het ook anders, zeer voordelig uitpakt voor een onverantwoordelijke, hebzuchtige financiële markt. Indien de staatsschulden van Nederland nu meteen zouden worden afbetaald, dan vangen de banken geen rente meer, en gezien hun permanente toestand van insolvabiliteit storten meteen onze grootste banken in. Als een staat geen geld meer leent op de kapitaalmarkt, kunnen de banken daarop ook geen winst meer maken. De staat zou geen schulden mogen hebben volgens de mythe van het huishoudboekje, maar de banken zouden dat wel mogen. De bodemloze put die de banksters gecreëerd hebben moet gevuld worden met het geld van de burgers. En dat zou nog erger worden als de staat 'zijn huishoudboekje op orde heeft'.
Het ligt daarom ook helemaal niet in de bedoeling van Rutte om de staatsschuld terug te dringen. Het doel van de neoliberale extremist is het afschaffen van de welvaartsstaat, goedkope arbeidskrachten, iedereen aan het werk, ook de zieken, tot meerdere eer en glorie van het bedrijfsleven. Tot nog toe heeft Rutte alleen maar meer geld uitgegeven. De staat wordt zo ver mogelijk afgebroken, zodat het bedrijfsleven en de banken de dienst uitmaken.
Dat men nog steeds probeert de bevolking te misleiden over onze economie en financiën is een grote schande. Het spijt me, maar ik moet het weer herhalen ... aan de ene kant heb je de (staats- en andere) criminelen en aan de andere kant de aartsdommen, of hebben we onder onze politici ook een regiment aartsdommen?