In Nederland is de waan van de dag nog steeds vol van bezuinigingen. Veel inzicht in economie is er bij onze partijen of regering niet. Feit is wel dat steeds meer economen gaan inzien dat de Euro een foute keuze was. Hou daar rekening mee bij de volgende verkiezingen. Kies een partij die dit zag aankomen en ook een gezond begrip heeft van waar het om gaat om de economie in stand te houden, de SP dus.
Nog erger is het gesteld met sommige andere Europese landen. In Engeland wijt Cameron de dubbele dip aan de eurozone, terwijl hij die zelf veroorzaakt heeft door zijn drastische bezuinigingen. Duitsland en de EU weten van geen wijken en houden hardnekkig vast aan de 3% limiet. Geen groei door nieuwe schulden, zegt Merkel. Dat is het domste wat ooit is verkondigd. Bezuinigingen verhinderen de groei en als Merkel het geld van de Duitse leningen aan andere Europese landen ooit terug wil zien, dan zal ze wel voor groei moeten gaan, want anders kunnen de landen in last hun leningen nooit terugbetalen. Als Nederland doorgaat met bezuinigen net als Engeland dan krijgen we ook een dubbele dip.
Een land dat kreunt onder groeiende werkloosheid zal op een gegeven moment failliet gaan, en dan is Merkel nog verder van huis. Griekenland gaat failliet en weigert zijn leningen af te betalen. Ze krijgen hun eigen drachme weer terug en devalueren. De Duitse banken zakken als een baksteen. Trouwens waarom zouden die probleemlanden zoveel moeite moeten doen om Duitse leningen terug te betalen die Duitsland zelf enkel kon verlenen omdat de Duitse banken dat geld veel goedkoper of zelfs zonder rente konden lenen? Duitsland verdient geld aan die probleemlanden omdat de rente die die landen betalen veel hoger is dan de rente die Duitse banken betalen. Europese eenheid en solidariteit? Bestaat niet. Daarom wil Merkel vasthouden aan het terugbetalen van alle leningen verleend door Duitse banken, ook al betekent dat grote werkloosheid en armoede in Griekenland en elders, maar als het 'misgaat' dan krijgt Duitsland het deksel op zijn vette neus.
Laten we voor Griekenland hopen dat het 'mis' gaat zoals het in IJsland 'mis' ging. Dat is heus niet zo erg. Griekenland gaat failliet. De meeste leningen moeten kwijtgescholden worden. De drachme wordt weer ingevoerd, en Griekenland devalueert zijn munt. Daarmee dalen ook de schulden en kan misschien nog een deel daarvan later afbetaald worden. IJsland doet het momenteel vrij goed. Griekenland zal ook weer opkrabbelen.
Het probleem in Europa is anders dan dat van Engeland of de VS. Deze beide landen hebben hun eigen munt en indien de nood aan de man komt dan kunnen ze altijd nog devalueren. De schulden dalen daardoor, maar in het binnenland blijven de prijzen en lonen gelijk. De uitvoer van producten en de inkomsten daarvan groeien omdat hun producten voor het buitenland goedkoper zijn geworden. Dat kan binnen Europa niet. Er is ongelijkheid tussen noord en zuid in Europa. Door de Europese eenheidsmunt is devaluatie als redmiddel uitgesloten. En de hoogte van de rente die ook een middel is om de economie te stimuleren is al gedaald tot bijna 0%. Lager kan niet. Dus stimulatie via deze weg is ook onmogelijk.
De oplossing van het probleem wordt door Paul Krugman in zijn nieuwe boek End This Depression Now! aangegeven. Dit stukje geeft de ideeën van Krugman weer.
De reden die aangevoerd wordt om te blijven bezuinigen is het herstel van het Vertrouwen van de financiële markten. Dat is een rare term. Wat men bedoelt is dat de verwachtingen van deze markten positief moeten zijn, d.w.z. dat men winst in het vooruitzicht heeft. Vertrouwen betekent eigenlijk niets anders dan winstbejag. De heilige kaste van financiële hogepriesters, de speculanten dus, moeten tegemoetkomend behandeld worden. De veronderstelling is dat de speculanten vertrouwen krijgen in de economie en geld gaan spenderen als alle landen hun begrotingsbalans op orde hebben. Maar dat is volgens Krugman een sprookje. Als voorbeeld geeft hij Engeland aan. Cameron bezuinigt al enige tijd zeer drastisch. Heeft dat het vertrouwen van de financiële markten verbeterd? Helemaal niet, het vertrouwen daalde! De schuld en het tekort van het Verenigd Koninkrijk zijn groter dan die van Spanje. Spanje betaalt 5 procent rente op leningen, en het VK maar 2%. Maar het VK heeft nog zijn eigen centrale bank die maatregelen kan nemen. In de EU is de ECB, de Europese Centrale Bank, gebonden aan een rigoureus mandaat en mag enkel ingrijpen om inflatie tegen te gaan. Geld drukken is er niet bij. De VS, ook met een gigantische schuld, drukt lustig geld (tenminste een procédé dat er op lijkt – quantitative easing). Europa heeft zichzelf aan banden gelegd. Dat is de oorzaak van de Europese crisis. Engeland stevent door de bezuinigingen af op een nog diepere depressie. Europa gaat dezelfde weg op als we blijven bezuinigen.
Maar – en dat vertelt Krugman als integer econoom er niet bij, hij bespreekt enkel de economie zoals die theoretisch werkt – is er nog de aanval op de euro. De grote hedge funds zitten in de VS en het VK. Die verdienden en verdienen zeer veel geld met speculeren. De winst van Amerikaanse en Britse banken is het verlies van Europese banken, de winst van Duitse banken is het verlies van Griekenland, Ierland, Spanje, Italië. Mede daarom betaalt Spanje meer rente dan Engeland voor zijn leningen. Spanje hoort niet bij de grote spelers in het casino. De huidige financiële markten verdienen geld aan de ellende in sommige landen.
De hele bezuinigingswoede, het gefixeerd zijn op schulden en niet op werkgelegenheid, wat in feite een wrede oplossing is, moet dienen als rechtvaardiging voor sociale onrechtvaardigheid. Het is een exercitie ten voordele van diegenen die geld uitlenen ten nadele van diegenen die geld geleend hebben. Het voldoen van schulden is hoofdzaak geworden en alle maatregelen die de opbrengsten van de machtige banken verminderen, zoals lage rente en inflatie, zijn uit den boze. De vrees dat de inflatie de pan uit zal rijzen door overheidsinvesteringen is trouwens ook een mythe. Dat kan niet in een economie in depressie. Zie hoofdstuk 9: Inflation; the Phantom Menace.
Paul Krugman: "What’s wrong with the prescription of spending cuts as the remedy for Europe’s ills? One answer is that the confidence fairy doesn’t exist — that is, claims that slashing government spending would somehow encourage consumers and businesses to spend more have been overwhelmingly refuted by the experience of the past two years. So spending cuts in a depressed economy just make the depression deeper."
Dat is de hele boodschap van dit boek: bezuinigingen maken de depressie nog dieper. En dat is ook logisch. Er komt meer werkloosheid, minder inkomsten voor de staat, meer uitgaven voor sociale zekerheid, minder bestedingen door de consumenten, minder winsten voor ondernemingen, meer ontslagen, lagere lonen, minder koopkracht, en zo gaat de spiraal steeds verder naar beneden. Tot na jaren en jaren ellende de bom barst.
Dus de oplossing is meer investeren door de overheid, niet minder! Investeren in dingen die noodzakelijk zijn om onze maatschappij draaiende te houden en te behoeden voor toekomstige gevaren, zoals de klimaatverandering. Investeren in ecologie is dé weg om uit de impasse te komen. Er komt meer werkgelegenheid, de economie trekt aan en het vertrouwen van de investeerders komt weer terug. Wat ook helpt is loonsverhoging. Loonsverhogingen, vooral voor de gewone arbeiders en werknemers, stimuleren de economie omdat dit geld haast volledig en vrij snel weer de economie in gaat en meteen de handel bevordert. Een klein beetje inflatie helpt ook, omdat daardoor de schulden ook dalen. Als de privésector niet wil of kan investeren, dan moet de regering dat doen. Als het beter gaat dan kun je je schulden gaan afbetalen of drastisch verminderen door een kleine, beheerste mate van inflatie.
Alle Europese politici moeten dit boek van Krugman lezen, vooral hoofdstuk 10 Eurodämmerung. En vooral de aangedragen oplossing toepassen. Anders gaat Europa de verdoemenis in, samen met Merkel en de EU.
De crisis is niet veroorzaakt door te veel overheidsuitgaven. Die is overgewaaid uit de VS met zijn waardeloze waardepapieren. De oprichting van de EU met een eenheidsmunt heeft gezorgd voor nog meer problemen, omdat de gebruikelijke middelen nu niet meer werken. De ECB moet zoals de FED in Amerika staatsaandelen van eurolanden opkopen. Dat is een vorm van geldcreatie. Ook moeten landen die het beter hebben niet de probleemlanden uitzuigen, maar steunen met extra invoer uit deze landen en investeringen. Zolang er geen sprake is van solidariteit in Europa, is het ook onzinnig om verder te gaan met verdere integratie, waarmee men enkel bedoelt het creëren van een Europese staat met een eigen Europese regering die de wetgeving en soevereiniteit van alle Europese landen buiten werking stelt. Dat is een totalitair en onwenselijk, ja zelfs onmenselijk project.
John Maynard Keynes: " The outstanding faults of the economic society in which we live are its failure to provide for full employment and its arbitrary and inequitable distribution of wealth and incomes."
Paul Krugman: "As it was in 1936, so it is today.
All that is blocking recovery is a lack of intellectual clarity and political will."