De staat van de wereld
Het gaat niet goed in deze wereld voor miljoenen mensen. Laten we eerlijk zijn, het neoliberalisme heeft gefaald, en zwaar gefaald. Maar de hogepriesters van het geld laten hun macht niet los. Wie arm is heeft geen macht. Wie zijn schulden niet terug kan betalen wordt in de Verenigde Staten zelfs opgesloten als een crimineel. Waardoor er nog minder kans is op het ooit kunnen terugbetalen van die schulden.
Er is momenteel veel ophef over Trump en inderdaad, hij is een lomperik. Maar tot nog toe is hij niet schuldig aan de staat van onze wereld. Dat is een erfenis van andere presidenten. Bijvoorbeeld, de erfenis van Bill Clinton die de Glass-Steagall act in 1999 afschafte, een wet die beperkingen oplegde aan de effectenactiviteiten van commerciële banken en samenwerkingsverbanden tussen commerciële banken en effecteninstellingen, een wet die de activiteiten van investeringsbanken (lees banken die speculeren met geld en aandelen) scheidde van spaar- en handelsbanken, een wet die dus in feite speculatie door spaarbanken verbood. De afschaffing van deze wet was de oorzaak van de bankencrisis van 2008. Thanks, Bill!
Obama heeft de macht van de president uitgebreid met de bevoegdheid om Amerikaanse burgers te doden buiten oorlogsgebieden. Dat de opperste uitvoerende machthebber tegelijk als aanklager, rechter en beul, kan optreden, zonder enige verplichting tot openbare verantwoording, dus in het geheim, is bijzonder vreemd. De gevangenen in Guantánamo zijn op dezelfde manier opgesloten en we weten allemaal dat dat in de meest gevallen onterecht was. Die macht heeft nu ook Trump.
En dan, wat is America nog? Een racistisch land, een zeer gevaarlijk land voor de hele wereld, een bijzonder vreemd land. Het is gebruikelijk dat in het land van de American Dream mensen opgesloten worden omdat ze arm zijn en hun schulden gewoon niet kunnen betalen. In 2015 leefden 43 miljoen Amerikanen in armoede (13,5 %). In de VS worden ook mensen die hun schulden niet kunnen betalen opgesloten. Net als in de tijd van Charles Dickens, wiens vader in Engeland in 1824 werd opgesloten wegens een schuld aan zijn bakker van £40 en 10 shillings, overeenkomend met £3,214 in 2017. Dickens heeft de schuldgevangenissen in zijn romans gehekeld, in The Pickwick Papers, David Copperfield en vooral in Little Dorrit (sorry, geen Nederlandse vertaling aanwezig). In 1842 werden deze gevangenissen in Engeland gesloten. Trouwens, het is vandaag de 205de verjaardag van de geboorte van Dickens in 1812. In de VS bestaat de praktijk nog steeds voor burgers die schulden aan de staat hebben.
Maar er komt beweging in, sommige rechtbanken vertikken het om nog langer mensen op te sluiten enkel en alleen omdat ze arm zijn en hun boetes niet kunnen betalen. Hoewel de wet al jarenlang duidelijk grenzen stelde aan deze praktijk bleef het een realiteit. Rechtszekerheid bestaat niet als je arm bent. Pas in 2016 heeft het Amerikaanse ministerie van Justitie aan alle rechtbanken en rechters richtlijnen gestuurd voor een meer humane behandeling. Het is wel een erfenis van vorige administraties die veel vroeger opgelost had moeten zijn. Wat er onder Trump gebeurt is nog onzeker. Maar niet alles is Trump te verwijten. De vorige administraties hebben boter op het hoofd. Selectieve verontwaardiging heerst alom.
FollowTheMoney: "Donald Trump’s agressieve deregulering van de financiële sector wekt aan deze kant van de oceaan naast grote verontwaardiging ook een hoop leedvermaak. We lijken echter een blinde vlek te hebben als het gaat over schimmige financiële constructies en onverantwoordelijk beleid van onze eigen overheid.
Vorige week lanceerde Trump zijn lang beloofde aanval op de zogeheten Dodd-Frank Act. Deze onvoorstelbaar complexe, 2300 pagina's lange en zwaar belobbyde wet moest er voor zorgen dat Amerikaanse belastingbetalers niet meer zo'n grote financiële crisis voor de kiezen zouden krijgen als in 2008.
Trump wil onder andere de extra kapitaaleisen voor grote systeembanken eruit hebben, wil dat het verbod op handelen voor eigen rekening sneuvelt en wil het gebod dat beleggingsadviseurs het klantenbelang centraal stellen schrappen. Of dat gaat lukken is de vraag. De politieke kosten voor Trump kunnen gigantisch zijn: Goldman Sachs helpen strookt slecht met zijn anti-establishment retoriek. Bovendien heeft alleen het Congres de bevoegdheid dit soort wetten te wijzigen.
Race naar beneden
Laat er geen misverstand over bestaan: het is wat mij betreft een politiek schandaal van de buitencategorie dat we negen jaar na de grootste financiële crisis sinds de jaren dertig weer opnieuw het pad inslaan van concurrentie tussen landen om banken zo min mogelijk restricties op te leggen. Het is deze race naar beneden die eind jaren zeventig werd ingezet en mede aan de wieg heeft gestaan van het elitedebacle van 2008.
Selectiviteit
Wat dat betreft is het leedvermaak terecht: je kiest een president omdat hij zich presenteert als kampioen van de gewone man en het eerste wat die president vervolgens doet is banken meer wettelijke ruimte geven om die gewone man verder uit te zuigen. Toch steekt de selectiviteit ervan. De beweging terug naar de status quo is immers veel eerder in Europa ingezet, het werelddeel waarvan de babbelende kaste zich over de rug van Trump heeft opgepimpt tot hoeder van verlichtingswaarden die het in de eigen achtertuin met voeten treedt. Ik heb het uiteraard over het protest tegen Trumps immigratiewet, terwijl de Middellandse Zee dankzij Fort Europa een massagraf is geworden en in Griekenland op het moment van schrijven duizenden vluchtingen creperen van kou, honger en slechte hygeïne.
Hetzelfde gaat hier op. Ga maar na: in september 2015 lanceerde de Europese Commissie haar plan voor een zogenaamde Kapitaalmarktunie. Het narratief was dat dit midden- en kleinbedrijven zou helpen door hen minder afhankelijk van banken te maken, net als in de Verenigde Staten. Het eerste dat de Commissie echter onder deze vlag lanceerde had niets met kapitaalmarkten en niets met kredietverlening aan het midden- en kleinbedrijf te maken. Het betrof het optuigen van een Europese markt voor verpakte hypotheekprodukten. Juist, precies dezelfde instrumenten die verantwoordelijk waren voor huizenzeepbellen in de Verenigde Staten, Groot Britttannië, Spanje, Ierland en Nederland. En die alleen maar dienen om de financieringskosten van banken te verlagen en daarmee hun winsten en bonussen weer op te stuwen.
Hoe heet dat? Selectieve verontwaardiging."
