Natuurbescherming ZO

NRC: "Zijn hele werkzame leven lang zette stadsecoloog Martin Melchers zich in voor de flora en fauna van Amsterdam. Er is veel om „grimmig van te worden”, maar gelukkig is Moeder Natuur ook veerkrachtig en inventief. In zijn boek Geluksvogel beschrijft Melchers zijn ervaringen en het spanningsveld tussen natuurbehoud en beleid. „De gemeente en de wilde natuur zijn water en vuur.”

Martin Melchers (76) geniet bekendheid als stadsecoloog van Amsterdam, een functie die hij, naast zijn werk als fysiotherapeut, vervulde van 1992 tot 2009. „Ook dat was pionieren”, zegt Melchers, „want de gemeente Amsterdam en de wilde natuur zijn water en vuur, dat botert niet. Als ik het bij de gemeente had over planten en dieren dan werd ik in de wandelgangen soms staande gehouden en werd me toegevoegd: ‘De stad is voor de mensen. Als wilde planten en dieren hier zo nodig willen leven, gebeurt dat op onze voorwaarden’.”

We gaan op zoek naar de spontane natuur die opkomt op schraal, braakliggend gebied, zoals in het Westelijk Havengebied. „Eigenlijk”, vervolgt Melchers onderweg vanuit de Watergraafsmeer, „is er geen enkele partij in deze stad waarbij de natuur in veilige handen is”. Na enig nadenken voegt hij eraan toe dat de Partij voor de Dieren „zich de natuur wel aantrekt”.

Zijn hele werkzame leven lang manoeuvreerde Melchers tussen natuurbehoud en politiek, tussen liefde voor rugstreeppadden, vossen, bijzondere vogels en beleid. 

Al pratend bevestigt hij wat zijn boek zo overtuigend betoogt: „Mensen vragen me waarom ik nog zo enthousiast kan zijn als de natuur zo bedreigd wordt. Zeker, ik maak me soms grote zorgen, maar telkens kom ik er ook weer achter niet te pessimistisch te zijn: Moeder Natuur zorgt altijd voor verandering, dat is de enige constante. Daarom verschijnt en verdwijnt er aldoor van alles, steeds opnieuw. De wilde natuur in de stad heeft zichzelf uitgenodigd, daar vraag je niet om. Nooit had ik kunnen bedenken dat er slechtvalken zouden broeden aan de Zuidas en zelfs belangstelling tonen voor de torens van het Rijksmuseum en de Westertoren. Nu leven overal langs de stadsrand boommarters. Wie had dat kunnen verzinnen? De verandering als constante geeft me ook houvast.”

„Ik had hier in het havengebied wulpen, bruine kiekendieven, veldleeuweriken en de drie pleviersoorten zitten, maar die zijn inmiddels bijna allemaal verdwenen. De mensen van de Omgevingsdienst moeten de natuurwetgeving handhaven, maar de basiskennis over wilde natuur ontbreekt bij hen. Ze weten niets van soorten en weten niet hoe ze met dit soort gebieden moeten omgaan. Er zijn hier zelfs festivalterreinen gepland. Ze denken niet mee met de natuur, luisteren niet naar haar. Ik, of beter gezegd, de natuur is veel kwijtgeraakt en daar moet je bestand tegen zijn.”

Slechtvalk op het Rijksmuseum

Er is nog veel werk te verzetten om het beleid in de goede richting om te buigen. Wat de slechtvalken in het Rijksmuseum en de Westertoren betreft, ik ben nu bezig met het monteren van een filmpje over deze bijzondere vogels op deze locaties.

FTM: 'De veehouderij gijzelt de Nederlandse economie'

Niet veel mensen kunnen zo opgeruimd zeggen dat ‘het grote sterven’ van soorten allang begonnen is als Johan Vollenbroek. Voor iemand die zich al decennia bezighoudt met de abominabele staat van de natuur (‘we bungelen onderaan in bijna elk lijstje, ik schaam me om een Nederlander te zijn’), lijkt Vollenbroek geenszins terneergeslagen. Hij legt met zichtbaar plezier uit hoe hij de macht de voet dwars zet, bijvoorbeeld wanneer hij met zijn club van juristen een streep zet door mestvergisters of biomassacentrales aanvecht.

Vollenbroek (1949) werd bekend als de man die Nederland op slot zette. Hij won in 2019 met zijn milieuadviesbureau MOB en twee andere kleine milieuorganisaties bij de Raad van State een zaak tegen de Nederlandse staat: de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) voldeed niet aan de Europese milieuwetgeving. Huizenbouw, wegverbredingen: alle stikstofuitstotende projecten werden stilgelegd. De ‘stikstofcrisis’ was geboren.

Wat staat er volgens u in het huidige systeem op het spel?

‘Het gaat uiteindelijk om de vraag: wat voor land willen we nalaten? Is dat een land met verpunkte natuurgebieden met alleen bramen en wat grassen omdat de biodiversiteit is verdwenen? Onlangs stelden Nederlandse ecologen een rapport op voor de formatie. Daarin staat het: er moet 75 procent minder stikstof uitgestoten worden – niet in vijftien jaar maar in tien jaar. En zelfs dan kunnen we nog niet alle soorten redden die we binnen Natura 2000 wilden redden.”

NOS: "Klimaatactiviste Greta Thunberg protesteert tegen biomassacentrale in Diemen"

Van de festivaliserende millennials moeten we het niet hebben en zullen we het niet krijgen. Maar de generatie van Greta Thunberg zal hopelijk wel de klimaatcrisis aanpakken.